Ο σκοπός της οργάνωσης της καθημερινής μελέτης είναι:

• Η οριοθέτηση της διάρκειας της καθημερινής μελέτης μαθημάτων.
• Η ενίσχυση των μαθησιακών δεξιοτήτων μέσα από απλές τεχνικές.
• Η κατανόηση από την πλευρά του μαθητή ότι η καθημερινή μελέτη είναι προσωπική του υπόθεση και ότι αποτελεί ένα από τα βασικότερα καθήκοντα της ζωής του.

Οι καθοριστικοί παράγοντες στη διαδικασία της μάθησης είναι: 

• Η ηλικία του παιδιού.
• Προετοιμασία (χώρος, τσάντα, πράγματα).
• Οργάνωση της μελέτης (πρόγραμμα, κανόνες, οργανόγραμμα).
• Διαχείριση χρόνου (ξεκούραση, παιχνίδι, μελέτη).
• Διάθεση παιδιού και γονέα.
• Ισορροπημένη διατροφή.
• Ύπνος.

Η οργάνωση της καθημερινής μελέτης είναι καθοριστικής σημασίας:

• για τη σχέση που θα αναπτύξει το παιδί, γενικά, με το διάβασμα,
• για να ολοκληρώνει τις σχολικές εργασίες σε σύντομο χρονικό διάστημα,
• για να έχει καλύτερη επίδοση στο σχολείο,
• για να αποκτήσει υπευθυνότητα, ώστε αργότερα να οργανώνει τις υποχρεώσεις του και τη ζωή του,
• για να έχει ελεύθερο χρόνο για να ασχοληθεί με εξωσχολικές δραστηριότητες,
• για να αθληθεί ή να παίξει ,δύο βασικούς παράγοντες που συμβάλλουν στη φυσιολογική ανάπτυξη του παιδιού σε κινητικό, νοητικό, συναισθηματικό επίπεδο.

Οργάνωση Χώρου

Ως προς τις ηχητικές παρεμβάσεις δε συνίσταται το διάβασμα σε χώρους όπου υπάρχει ανοιχτή τηλεόραση, τηλέφωνο, θόρυβο ή φωνές. Αντιθέτως σε ορισμένες περιπτώσεις, η ύπαρξη χαμηλής σε έντασης μουσικής βοηθάει στην εξάλειψη των εξωτερικών ήχων, καθώς επίσης ενεργοποιεί το νου και μειώνει το άγχος. Κύριο μέλημα του γονέα οφείλει να είναι ο σεβασμός στην προσπάθεια του παιδιού και η προσφορά ενός κατάλληλου περιβάλλοντος για μάθηση.

Ιδανικά, ο χώρος αυτός θα πρέπει να βρίσκεται σε ένα δωμάτιο όπου το παιδί μπορεί να απομονωθεί και να συγκεντρωθεί, όπως στο υπνοδωμάτιό του, και όχι σε ένα “πολυσύχναστο” μέρος του σπιτιού, όπως η κουζίνα ή το σαλόνι. Ο χώρος μελέτης πρέπει να είναι λιτά διακοσμημένος με καλή χρωματική αρμονία στους τοίχους και στα έπιπλα. Τα χρώματα που θα επικρατούν στο δωμάτιο του παιδιού (στους τοίχους, στις κουρτίνες κτλ), πρέπει να διαμορφώνουν ένα ευχάριστο και ξεκούραστο περιβάλλον. Οι απαλές αποχρώσεις των χρωμάτων και ιδιαίτερα οι αποχρώσεις του πράσινου θεωρείται ότι ξεκουράζουν τα μάτια. Καλό είναι να αποφεύγονται τα έντονα και σκούρα χρώματα και να αποφεύγονται να υπάρχουν διάφορα μοτίβα στους τοίχους. Τα χρώματα του χώρου πρέπει να ξεκουράζουν το μάτι του παιδιού και όχι να του προκαλούν οπτικούς ιριδισμούς. Επίσης, είναι πολύ σημαντικό ο χώρος μελέτης να αερίζεται επαρκώς.

Το γραφείο:

Ένα απλό γραφείο ή ακόμα και ένα άνετο τραπέζι είναι ότι χρειάζονται οι μαθητές. Επενδύστε σε ένα απλό και διαχρονικό έπιπλο, που θα το έχει σε όλη του τη μαθητική πορεία.  Θα πρέπει να είναι αρκετά μεγάλο ώστε να χωράει τα τετράδια, τα βιβλία, τα μολύβια και ότι άλλο χρησιμοποιεί το παιδί όταν διαβάζει. Το γραφείο, θα πρέπει  να έχει το κατάλληλο ύψος ώστε οι αγκώνες να ακουμπούν χαλαρά, να είναι σταθερό και με στρογγυλεμένες γωνίες. Για καλύτερη προσήλωση του παιδιού όταν διαβάζει το γραφείο δεν πρέπει να θυμίζει παιχνίδι.  Εάν ο χώρος είναι μικρός, μια καλή λύση είναι να προσαρμόσετε κάτω από ένα ράφι ή μόνο του στον τοίχο ένα πτυσσόμενο τραπέζι που μπορεί, όταν το παιδί τελειώνει τη μελέτη του, να αναδιπλώνεται  και να σας αφήνει το χώρο ελεύθερο. Τέλος, είναι σημαντικό το παιδί να συμμετέχει στην επιλογή του γραφείου του και να έχει άποψη σε ότι αφορά το σχέδιο. 

Το φωτιστικό:

Ο καλός φωτισμός είναι απαραίτητος για ξεκούραστο διάβασμα. Αν υπάρχει η δυνατότητα, τοποθετήστε το γραφείου του παιδιού σε έναν πολύ καλά φωτιζόμενο χώρο. Το ιδανικό είναι το παιδί να διαβάζει με το φως της ημέρας. Επειδή αυτό δεν είναι συνήθως εφικτό ή όταν το φυσικό φως δεν είναι αρκετό:
– Πρέπει να υπάρχει πάνω στο γραφείο του παιδιού ένα φωτιστικό γραφείου με δέσμη φωτός την οποία να μπορεί το παιδί να κατευθύνει προς την κατεύθυνση που θέλει και το φως του να πέφτει διάχυτα σε όλη την επιφάνεια εργασίας, ώστε να μην δημιουργούνται σκιές εκεί που γράφει ή διαβάζει.

– Το φως πρέπει να πέφτει από τα αριστερά για τους δεξιόχειρες και από τα δεξιά για τους αριστερόχειρες.
– Το φως πρέπει να πλησιάζει, όσο το δυνατόν, το φυσικό φως της ημέρας. Αυτό επιτυγχάνεται κυρίως με τις λευκές κλασικές λάμπες, που δίνουν ψυχρό φωτισμό και όχι με το κίτρινο φως.
– Δώστε σημασία, επίσης, στην ποιότητα κατασκευής του, ώστε να αποκλειστεί η πιθανότητα βραχυκυκλώματος. 

Η καρέκλα: 

Η καρέκλα του μαθητή θα πρέπει να επιλέγεται με προσοχή.  Το κάθισμα πρέπει να είναι μαλακό και ευρύχωρο, προσαρμοσμένο στο ύψος και τη σωματική του διάπλαση. 

Η καρέκλα που θα επιλέξετε, για να είναι εργονομική, καλό θα είναι να έχει τα εξής χαρακτηριστικά:
– Ρυθμιζόμενο ύψος (έτσι ώστε να είστε σίγουροι ότι θα βρείτε το σωστό ύψος καθίσματος για να ακουμπούν τα πόδια κάτω και πως η καρέκλα θα “κρατήσει’ ακόμη και όταν το παιδί ψηλώσει).
– Κάθισμα άνετο, με αρκετό πλάτος ώστε να χωρά το παιδί, ανεξαρτήτως κιλών και σωματοδομής, και αρκετό “βάθος”, δηλαδή τόσο ώστε το πίσω μέρος των γονάτων να μην ακουμπά στο κάθισμα, αλλά να έχει 5-10 εκατοστά περιθώριο.
– Υποστήριξη στο κάτω μέρος της πλάτης, ώστε να ακολουθεί την φυσική “κούρμπα” της σπονδυλικής στήλης και στήριγμα πλάτης στο πάνω μέρος αρκετά φαρδύ και ιδανικά ρυθμιζόμενου ύψους.
– Πέντε ροδάκια για αρκετή σταθερότητα, αλλά και την ικανότητα να επιτρέπει στο παιδί να κινείται χωρίς να τεντώνεται απότομα.
– Υλικό που αναπνέει, με σκληρότητα τόση ώστε να μην κουράζει το παιδί μετά από αρκετή ώρα “καθισιού”.

Θήκες για τα αξεσουάρ:

Για να υπάρχει πάντα τάξη και οργάνωση στο γραφείο, θα πρέπει όλα τα μικροαντικείμενα (μολύβια, ξύστρες, μαρκαδόροι κ.τ.λ.) να είναι τοποθετημένα μέσα σε συρτάρια, κουτιά, θήκες ή καλαθάκια, ώστε να μην δημιουργούν την αίσθηση της ακαταστασίας.

Διακοσμητικά αντικείμενα:

Το γραφείο καλό είναι να μην έχει πολλά διακοσμητικά αντικείμενα ώστε να μην προκαλούν ακαταστασία. Για ένα παιδί είναι πιο δύσκολο το συμμάζεμα.

Πίνακας ανακοινώσεων:

Η ύπαρξη πίνακα ανακοινώσεων ή ενός άσπρου πίνακα  με μαρκαδόρο μέσα στο δωμάτιο, όπου τοποθετούνται το πρόγραμμα του παιδιού, σημαντικά χαρτιά ή υπενθυμίσεις δραστηριοτήτων είναι βοηθητική για την οργάνωση του παιδιού. Επίσης, μπορεί να σημειώνει το πρόγραμμα της ημέρας του και κάθε φορά που τελειώνει ένα μάθημα να το σβήνει ώστε να αντιλαμβάνεται ευκολότερα ότι οι υποχρεώσεις του φτάνουν σιγά σιγά στο τέλος τους. 

Συρτάρια:

Φροντίστε το κάθε συρτάρι να έχει και μία διαφορετική κατηγορία. Δηλαδή στο ένα να βρίσκονται τα αναλώσιμα και σε άλλο τα βιβλία. 

Ένας χώρος – δύο παιδιά:

Εάν τα παιδιά σας έχουν το ίδιο υπνοδωμάτιο, προτιμήστε να χωρίσετε με κάποιο τρόπο τα γραφεία τους ώστε να είναι σχετικά απομονωμένα όταν διαβάζουν, ακόμα και αν πηγαίνουν στην ίδια τάξη.

Οργάνωση Χρόνου

Ο χρόνος μελέτης καλό είναι να είναι σταθερός. Ένα εύλογο χρονικό διάστημα για ανάπαυση ή ξεκούραση μεταξύ της λήξης του σχολείου και της έναρξης του διαβάσματος είναι απαραίτητο. Εντούτοις, δεν συνίστανται η μελέτη αργά το απόγευμα ή τις πρωινές ώρες πριν το σχολείο. Σκοπός είναι το παιδί να βρίσκεται ακόμα σε “λειτουργία σχολείου”. Όσο για το σαββατοκύριακο, καλό είναι, αν υπάρχει η δυνατότητα, να γίνεται η μελέτη την παρασκευή και μια επανάληψη την Κυριακή το απόγευμα, έτσι ώστε το παιδί να έχει αρκετό ελεύθερο χρόνο.
Ως προς την οργάνωση του χρόνου, θα πρέπει μαζί με το παιδί να σκεφτείτε πόση ώρα θα πρέπει να αφιερώσει στο να κάνει λόγου χάρη την αντιγραφή. Τα παιδιά συχνά δυσκολεύονται να οριοθετήσουν τον χρόνο τους και το να τα πιέζετε για να ολοκληρώσουν μια άσκηση γρήγορα δεν τα βοηθάει, αφού έχει βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα και τα παιδιά  ουσιαστικά δεν μαθαίνουν να ορίζουν τον χρόνο τους όταν ο γονιός δεν είναι παρών. Πολύ βοηθητικό είναι να βάλετε ένα ρολόι στο γραφείο του και να ορίσετε ένα χρονικό όριο στο οποίο θα πρέπει να έχει ολοκληρώσει μια άσκηση. Δεν θα συνιστούσα τη χρήση χρονομέτρου ή τη χρήση μιας κλεψύδρας, διότι το παιδί θα πρέπει να έχει εκπαιδευτεί  πρώτα σε αυτήν τη τεχνική ειδάλλως, θα γίνει μια πολύ αγχωτική διαδικασία για αυτό.
Χρήσιμο είναι να καθορίζεται συγκεκριμένη ώρα που θα διαρκεί η μελέτη. Ο συνολικός χρόνος διαβάσματος θα πρέπει να προσδιορίζεται στα 45 λεπτά με 2 ώρες ανάλογα με τις εργασίες που δίνει ο δάσκαλος για το σπίτι. Αν το διάβασμα υπερβαίνει τις 2 ώρες τότε σημαίνει ότι υπάρχει κάποια δυσκολία με τη συγκέντρωση του παιδιού την ώρα του διαβάσματος. 

Η συγκέντρωση ενός παιδιού (η διάθεση και η ικανότητα του να συγκεντρωθεί) στις πρώτες τάξεις του δημοτικού κυμαίνεται στα 15-35 λεπτά και 60-120 λεπτά στις τελευταίες τάξεις του δημοτικού. Αν χρειάζεται να μελετήσει κάτι που ξεπερνά αυτό το χρονικό περιθώριο, θα χρειαστεί να κάνει ένα διάλειμμα λίγων λεπτών και να συνεχίσει.
Μπορείτε να παρατηρήσετε για πόση ώρα συγκεντρώνεται αποτελεσματικά και , συζητώντας μαζί του, να συμφωνήσετε για κάποια σύντομα διαλείμματα. Τα συχνά κινητικά διαλείμματα έχουν σημαντικό ρόλο στην ρύθμιση της εγρήγορσης της προσοχής. Η κίνηση είναι απαραίτητο στοιχείο του καθημερινού προγράμματος κάθε παιδιού. Η κίνηση ρυθμίζει, οργανώνει, κοινωνικοποιεί και αποτελεί τη βάση για την ανάπτυξη της συγκέντρωσης και της σκέψης. Καλό είναι όταν τελειώνει ένα μάθημα να κάνει ένα πεντάλεπτο διάλειμμα, για να χαλαρώσει το παιδί ή να εκτονώσει την ενέργειά του, ώστε να μπορέσει να αφομοιώσει την ύλη του μαθήματος. Συχνά κινητικά ή μη κινητικά διαλείμματα λοιπόν, είναι απαραίτητα. Στα σύντομα αυτά διαλείμματα, το παιδί μπορεί να πάει στην κουζίνα και να πιει λίγο νερό ή χυμό, να κάνει επιτόπου πηδηματάκια πολύ ψηλά ή γύρω από τον εαυτό του, να βάλει 5 καλάθια στην μπασκέτα του, να κλείσει τα μάτια του να μετρήσει μέχρι το δέκα και να χαλαρώσει, να σηκωθεί και να τεντωθεί ή να κάνει λίγες διατάσεις, να αγγίξει τα δάχτυλα των ποδιών του ή να φθάσει τα χέρια ψηλά στον αέρα και να επανέλθει πάλι στη σωστή θέση. Θα πρέπει να αποφεύγονται στα διαλείμματα το παιδί να τρώει φαγητό, να δει τηλεόραση και να παίξει με το tablet ή κάποιο ηλεκτρονικό παιχνίδι.

Να θυμάστε ότι:
– Η οργάνωση του χρόνου του παιδιού προϋποθέτει γονεΐκή συμμετοχή.
– Ένα άσχημα οργανωμένο γραφείο αποτρέπει το μαθητή να εργαστεί με ενδιαφέρον και επιμέλεια.
– Τα αντικείμενα μελέτης (όπως γραφείο, φωτιστικό, καρέκλα) θα πρέπει να επιλέγονται με πολλή προσοχή και να πληρούν τις αναγκαίες λειτουργικές προϋποθέσεις.
– Το αρνητικό οικογενειακό ή σχολικό περιβάλλον εγκλωβίζει τη σκέψη του παιδιού και το απομακρύνει από τη μάθηση.

Πολλές φορές τα παιδιά δυσκολεύονται με την καθημερινή μελέτη στο σπίτι. Ξεκινούν το διάβασμα, αλλά σύντομα αρχίζουν να χαζεύουν, να σκέφτονται άλλα πράγματα και τελικά να μην ολοκληρώνουν τις ασκήσεις τους, ενώ κάθονται στο γραφείο τους. Στην πραγματικότητα δεν χρειάζονται ώρες διαβάσματος, ούτε φωνές, ούτε κυνηγητό μέσα στο σπίτι, ούτε απειλές, αλλά οργάνωση:

• Ώρα και μέρος: Να υπάρχει πάντα συγκεκριμένη ώρα έναρξης του διαβάσματος, καθώς επίσης και συγκεκριμένο χώρο.
• Διατηρήστε το περιβάλλον του τακτοποιημένο. Θέστε του ρεαλιστικά, πραγματοποιήσιμες εργασίες. Υπενθυμίστε του ευγενικά αλλά σταθερά τι χρειάζεται να κάνει αν ξεφύγει από την εργασία του.
• Λίστα καθηκόντων: Βοηθήστε το παιδί να οργανώσει το διάβασμά του. Δείτε μαζί το πρόγραμμα της επόμενης μέρας και σημειώστε τι έχει να κάνει. Ωφελούνται αφάνταστα όταν έχουν έναν πίνακα ή μια λίστα, δηλαδή βοηθήματα στα οποία μπορούν να αναφερθούν όταν μπερδεύονται και χάνονται σε αυτό που κάνουν.
• Εξασφαλίστε στο παιδί όποια μέσα σας υποδεικνύει το ίδιο ότι μπορεί να βοηθήσουν. Ρωτήστε το παιδί και πειραματιστείτε με διαφορετικές μεθόδους.
• Χρησιμοποιήστε απλά, χρηστικά, υπομνηστικά μέσα, όπως λίστες καθηκόντων, χρονοδιαγράμματα, ξυπνητήρια και τα σχετικά.
• Στην αρχή ο γονιός καλό είναι να κάθεται δίπλα στο παιδί όταν διαβάζει, όσο μεγαλώνει όμως το παιδί, ο γονιός να μην κάθεται δίπλα του αλλά να επιβλέπει, να έχει το παιδί την αίσθηση ότι είναι δικιά του δουλειά και να ζητάει βοήθεια όποτε θέλει, να μην βλέπει σταθερά την καρέκλα του γονέα. Ανά τακτά χρονικά διαστήματα ο γονιός θα περνάει από το δωμάτιο για να ρωτήσει το παιδί αν προχωράει, αν θέλει βοήθεια και σε ποιο σημείο βρίσκεται, ενθαρρύνοντας και επιβραβεύοντας. Έτσι, θα ξέρει το παιδί ότι πρέπει να προχωρήσει μέχρι να ξαναπάτε και θα βεβαιωθείτε ότι δεν κάθεται απλά στο γραφείο του αλλά διαβάζει. Αν τυχόν έχει αφαιρεθεί η προσοχή του, με αυτόν τον τρόπο θα επανέλθει.
• Ξεκινήστε με τα μαθήματα που απαιτούν απομνημόνευση.
• Διαιρέστε μια μεγάλη εργασία σε μικρότερη, με συχνές ανασκοπήσεις ώστε να ελέγχεται πως η εργασία ακολουθεί το στόχο της.
• Κάντε συχνή οπτική επαφή. Μια ματιά μπορεί να αποσπάσει ένα παιδί από την ονειροπόλησή του ή να του δώσει την άδεια να υποβάλει μια ερώτηση ή απλώς να του δώσει μια σιωπηλή, καθησυχαστική διαβεβαίωση.
• Επιτρέψτε ασφαλιστικές βαλβίδες εκτόνωσης και διαφυγής, π.χ. να έχει στην άλλη άκρη του δωματίου την τσάντα του ώστε κάθε φορά που τελειώνει ένα μάθημα να σηκώνεται και να τα βάζει μέσα στην τσάντα του.
• Ο γονιός μπορεί να επεξηγήσει την οδηγία της άσκησης και να κάνει κάποια παραδείγματα, ώστε το παιδί να κατανοήσει την άσκηση. Είναι πολύ σημαντικό για το παιδί να βιώσει την επιτυχία της εκπλήρωσης μιας άσκησης. Άρα, ο γονιός πρέπει να αποφεύγει να δίνει απλά τις απαντήσεις στο παιδί τους αλλά πρέπει να μάθει το παιδί να ανακαλύπτει την απάντηση.
• Αναθέστε υπευθυνότητα όποτε είναι δυνατό. Αν χάσει ή ξεχάσει κάτι αφήστε να νιώσει τις συνέπειες των πράξεών του.
• Ξαναδώστε ευθύνη και υπευθυνότητα όποτε είναι δυνατόν. Αφήστε τον να επινοήσει τη δική του μέθοδο να θυμάται τι πρέπει να βάλει μέσα στη τσάντα του ή αφήστε το να ζητήσει το ίδιο βοήθεια, αντί να του λέτε εσείς ότι χρειάζεται.
• Η παροχή κινήτρων είναι καλή. Μην τα θεωρείται ως δωροδοκίες αλλά μάλλον ως μέσα υποκίνησης και ενεργοποίησης.
• Κάντε χρήση επαίνων και θετικής αναπληροφόρησης.
• Θέστε όρια και περιορισμούς. Αυτό είναι αναχαιτιστικό και καταπραϋντικό, όχι κυρωτικό. Κάντε το σταθερά, προβλέψιμα, έγκαιρα και με σαφήνεια.
• Να είστε σταθεροί και συνεπείς, αλλά ζεστοί και επιδοκιμαστικοί.
• Ένα σύστημα αμοιβών μπορεί να αποτελέσει μέρος της συμπεριφοριστικής προσαρμογής ή ένα σύστημα επιβράβευσης για μικρότερης ηλικίας παιδιά.
• Θυμηθείτε πάντα: Διαπραγματευθείτε, μην αντιμάχεστε.